تونس- شهر باستانی دوگه یا به گویش محلی دوگّا، در استان شمالی باجه در کشور تونس واقع شده است. دقه‌ یکی از زیباترین و دست‌نخورده‌ترین شهرهای کوچک رومی در شمال آفریقا است. این شهر تمدنها و حاکمیت بربرها و پادشاهی نومیدیا، فینیقی‌ها و کارتاژ باستان، رومی‌ها و دوران بیزانس را به خود دیده است.

دگه با مساحت حدود ۶۵ هكتار، از سال ۱۹۷۷ در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. ویرانه‌های شهر بر فراز یک تپه قرار دارند، و «دقه» از نام لاتین آن «توگا» گرفته شده که خود وام‌دار «توکا» است که در زبان ‌أمازیقی معنی کوه صخره‌ای می‌دهد.

برخی مورخان می‌گویند که با توجه به موقعیت مرتفع شهر که حمله به آن را دشوار می‌کند، نام آن در اصل از کلمه قدیمی لیبیایی «تبغ» به معنی حفاظت، گرفته شده است. اما مورخان دیگر معتقدند که به زبان یونانی باستان نام آن «توکای» بوده، و دیودور سیسیلی، مورخ یونان باستان آن را شهری زيبا و عظیم توصیف کرده است.

با آن که ثابت شده بسیاری از بناها و اماکن دگه، مانند مقبره، گورستان و معابد آن مربوط به قبل از تسلط رومی‌ها بر شهر است، اما دوران‌ رومی‌ها معروف‌ترین بخش از تاریخ آن محسوب می‌شود.

دگه در قرن چهارم قبل از ميلاد مسیح و تحت تاثیر شهر کارتاژ بنا شد. کارتاژ را فینیقی‌هایی پرپا کرده بودند که از سواحل شرقی مدیترانه به تونس امروز رسیده بودند. در جنگ رومی‌ها علیه کارتاژ، دقه متحد روم بود و از همین رو نیروهای رومی که در ۱۴۶ سال قبل از ميلاد به کارتاژ حمله کردند، به آن آسیب نزدند.

معماری دگه مشابه هر شهر سنتی رومی، از جمله پومپی در ایتالیا و جرش در اردن است. در مرکز شهر، معبد، میدان، بازار، حمام عمومی, آمفی‌تئاتر، خانه‌های بزرگ و کوچک و معابد دیده می‌شوند. مخازن تامین‌کننده آب و گورستان نیز دورتر از مرکز واقع شده‌اند.

دگه در منطقه‌ای کوهستانی در ۱۰۶ کیلومتری شهر تونس و در محلی با خاک حاصلخیز و آب‌وهوای خنک بنا شده و برای رسیدن به دروازه ورود به آن که امروز از جمله موزه‌های تونس است، باید از جاده‌ای پرپیچ‌وخم بالا رفت و پس از آن است که تصویری خیره‌کننده از چشم‌انداز ستون‌ها و دیوارهای هزاران ساله در میان باغ‌های زیتون و گندم‌زارهای اطراف، منظره‌ای چشم‌نواز خلق می‌کنند و موزاییک‌های رنگارنگ و خیره‌کننده‌ای که در گوشه‌وکنار بناها طی حفاری‌ها بیرون آمده، نشان از شکوه گذشته دارد. 

4

موزائیک‌های کف بناها از سنگ‌های مربع به ضلع حدود یک سانتیمتر و به رنگ‌های طبیعی ساخته شده است

موزائیک‌های کف بناها از سنگ‌های مربع به ضلع حدود یک سانتیمتر و به رنگ‌های طبیعی ساخته شده است

• 1/4

• 2/4

• 3/4

• 4/4

راهنمای موزه گفت که دولت تونس در تلاش برای خرید اراضی اطراف شهر باستانی از روستاییان محلی است چرا که به طور قطع حفاری بیشتر منجر به کشف بخش‌های تاریخی دیگر خواهد شد.

شمار ساکنین شهر در بیشترین حالت حدود پنج هزار نفر تخمین زده شده و مشخصاتی چون موقعیت مناسب دفاعی، وجود مصالح ساخت‌وساز، چشمه‌های آب و خاک حاصلخیز تمامی نیازهای لازم برای احداث یک شهر باستانی را یکجا دارد. برخی از درختان زیتون موجود در این شهر تاریخی، جزو دارائی‌های باستانی آن به شمار می‌روند.

سرزمین تونس در طول تاریخ عرصه به قدرت رسیدن و سقوط سلسله‌های مختلف بوده است. در تونس تکمیل پروژه‌های راه‌سازی معمولا سالها طول می‌کشد و باور عموم معمولا  آن را به فساد و سوءمدیریت مقام‌ها نسبت می‌دهد. اما به گفته کارشناسان تاریخ در تونس می‌گویند دلیل اصلی تغییر و تحول مدام در نقشه‌های راه‌سازی کشف آثار باستانی و بقایای تمدن‌های تاریخی در زیر خاک ‌‌‌است.

مرمر و عمدتا سنگ آهک مصالح ساختمانی عمده دگه هستند و ستون‌های عظیم موجود در آمفی‌تئاتر و معابد آن هزاران سال است که در مقابل باد و باران مقاومت کرده‌اند. وجود سنگ آهک در مجاورت شهر و خاصیت جذب و نگهداری آب در آن علت بقای باغ‌های زیتون اطراف شهر است. ‌

در حال حاضر پروژه‌های حفاری و مرمت در دگه در جریان است و یونسکو گفته با آن که اطلاعات اندکی درباره تاریخ قبل از رومیان موجود است، اما کشفیات تازه در جریان حفاری‌ها از جمله تقویم و قطب‌نمای حک شده بر زمین سنگی میدان شهر، تصور قبلی درباره آن را متحول کرده است.

17

شهر باستانی دوگا

شهر باستانی دوگا

• 1/17

  نمایی از معبد ژوپیتر از دور

• 2/17

  از داخل معبد ژوپیتر

• 3/17

  جای خالی مجسمه ژوپیتر در معبد، که اکنون در موزه باردو در شهر تونس است

• 4/17

  گنجایش آمفی‌تئاتر بیش از ۳۵۰۰ نفر است و محل برگزاری تئاتر و مراسم مذهبی بود

• 5/17

  آمفی‌تئاتر یکی از زیباترین بناهای دوگا است و برای برگزاری کنسرت‌ها و جشنواره‌های هنری از آن استفاده می‌شود

• 6/17

  کوچه‌ها و خیابان‌ها

• 7/17

  نماد سواستیکا گمان می‌شود یادگار میترائیسم باشد

• 8/17

  نمایی از شهر

• 9/17

  توالت عمومی با ظرفیت ۱۲ نفر

• 10/17

  مقبره ۲۱ متری آتیبان بن أبتیمتاح، از حکام نومیدیا که بین قرن دوم و سوم قبل از ميلاد زندگی می‌کرد

• 11/17

• 12/17

  عمده سنگ‌نوشته‌ها هنوز خوانده نشده‌اند

• 13/17

  پلان یک خانه. در مرکز خانه حوض آب است و دورتادور اتاق‌ها قرار گرفته‌اند

• 14/17

  بخشی از سالن حوضچه‌های آب سرد در حمام عمومی

• 15/17

  محل استراحت و اختلاط در حمام عمومی

• 16/17

  عملیات حفاری و ترمیم در بنایی که گمان می‌شود روسپی‌خانه شهر باشد

• 17/17

  مخازن آب دورتر از مرکز شهر